Kết luận thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật Dự án tuyến cao tốc cửa khẩu Hữu Nghị – Chi Lăng vừa được Thanh tra Chính phủ ban hành.

Dự án dài khoảng 43km, triển khai thực hiện từ năm 2016 nhưng đến nay vẫn chưa hoàn thành, đang thực hiện việc thi công xây lắp (khối lượng hoàn thành đạt 30%).

Quá trình thực hiện dự án đã gặp nhiều khó khăn, vướng mắc nên phải dừng thực hiện và thay đổi hình thức đầu tư (3 lần), thay đổi cơ quan chủ quản đầu tư (2 lần).

Ngân hàng không thực hiện cam kết

Tại dự án (độc lập) thực hiện theo hình thức đầu tư đối tác công tư (PPP) giai đoạn 2022-2025 (lần 3), Thanh tra Chính phủ phát hiện công tác lập, thẩm định, phê duyệt hồ sơ thiết kế kỹ thuật, dự toán chậm so với tiến độ tổng thể được phê duyệt làm ảnh hưởng tới triển khai thi công.

Tiến độ thực hiện các gói thầu xây lắp chậm so với hợp đồng; nhà thầu tổ chức thi công trước khi hồ sơ thiết kế được phê duyệt. Doanh nghiệp dự án vẫn tiếp tục tổ chức thi công gói thầu EC04 khi đã có yêu cầu dừng thi công để nâng quy mô lên 4 làn xe, dẫn đến phải phá dỡ các hạng mục này, gây lãng phí hơn 3,1 tỷ đồng.

Các nhà thầu khi thực hiện 3 gói thầu tư vấn và phi tư vấn còn một số thiếu sót, sai phạm. Nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án chậm giải ngân vốn vay và vốn hợp pháp khác theo hợp đồng BOT, chưa thu xếp đủ tài chính để thực hiện dự án.

Theo hồ sơ thiết kế được duyệt, dự án còn 1,5 triệu m3 đất, đá đổ thải chưa được UBND tỉnh Lạng Sơn bố trí bãi đổ thải. Các nhà thầu thi công xây dựng chưa hoàn thiện thủ tục đăng ký khai thác khoáng sản. Ban Quản lý dự án tỉnh Lạng Sơn chưa bàn giao hồ sơ, tài liệu, hiện trường, khối lượng đã thi công của các gói thầu xây lắp.

“Ngân hàng TPBank không thực hiện theo đúng cam kết bố trí vốn cho nhà đầu tư và không thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, ảnh hưởng rất lớn đến việc triển khai thực hiện dự án”, Thanh tra Chính phủ nhấn mạnh.

Trong khi đó, UBND tỉnh Lạng Sơn trình và HĐND tỉnh Lạng Sơn ban hành nghị quyết điều chỉnh tăng phần vốn nhà nước tham gia dự án (vốn ngân sách địa phương) khi chưa cân đối được vốn đầu tư.

Lạng Sơn đề nghị cấp có thẩm quyền hỗ trợ từ nguồn ngân sách Trung ương thực hiện dự án 2.700 tỷ đồng, ngoài kế hoạch đầu tư công (nằm ngoài tổng số vốn phân bổ cho tỉnh theo nguyên tắc, tiêu chí, định mức). Đến thời điểm thanh tra, UBND tỉnh Lạng Sơn chưa ban hành quyết định điều chỉnh dự án đầu tư. 

Nếu có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự phải chuyển cơ quan điều tra

Để xảy ra các thiếu sót, sai phạm trong quá trình triển khai dự án, Thanh tra Chính phủ nêu rõ trách nhiệm thuộc Bộ Xây dựng, HĐND tỉnh, UBND tỉnh Lạng Sơn, Sở Xây dựng tỉnh Lạng Sơn; Ban Quản lý dự án 2 thuộc Bộ GTVT (cũ, nay là Bộ Xây dựng), Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC); Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng tỉnh Lạng Sơn, Công ty cổ phần BOT Bắc Giang – Lạng Sơn – Hữu Nghị, Công ty cổ phần cao tốc Hữu Nghị – Chi Lăng, Ngân hàng TPBank và các nhà thầu thi công các gói thầu EC01, EC02, EC03, EC04…

Tổng Thanh tra Chính phủ đã kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam xem xét trách nhiệm của Ngân hàng TPBank về việc không thực hiện thu xếp tín dụng, giải ngân vốn theo cam kết, không thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng.

Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu, ban hành theo thẩm quyền hoặc tham mưu cấp có thẩm quyền ban hành quy định, chế tài xử lý đối với các tổ chức tín dụng, ngân hàng thương mại đã cam kết bố trí vốn cho nhà đầu tư, doanh nghiệp khi tham gia dự thầu các công trình, dự án nhưng sau đó lại không thực hiện bố trí vốn theo cam kết.

Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với UBND tỉnh Lạng Sơn, VEC tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm, xử lý nghiêm đối với các đơn vị, tổ chức, cá nhân để xảy ra các thiếu sót, sai phạm.

Công ty cổ phần cao tốc Hữu Nghị – Chi Lăng được yêu cầu điều chỉnh giảm giá trị dự toán khi phê duyệt do tính sai khối lượng gần 107 tỷ đồng; áp dụng định mức, đơn giá chưa đúng quy định hơn 70 tỷ đồng…

Quá trình thực hiện kết luận, nếu phát hiện gây thất thoát ngân sách Nhà nước, có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự thì chuyển cơ quan điều tra xử lý theo quy định của pháp luật, Thanh tra Chính phủ nêu rõ yêu cầu.