Sau một năm tăng trưởng mạnh, thị trường chứng khoán bước vào giai đoạn cuối năm với trạng thái giằng co, thanh khoản suy giảm. Theo ông Võ Diệp Thành Thoại, Trưởng phòng Khách hàng cao cấp, Công ty Chứng khoán DNSE, giá trị giao dịch bình quân trên HoSE hiện còn dưới 20.000 tỷ đồng mỗi phiên, giảm khoảng 30-35% so với giai đoạn cao điểm tháng 10, khi VN-Index tiệm cận vùng 1.770 điểm. Dòng tiền yếu khiến thị trường dễ rung lắc, nhất là khi chịu thêm tác động từ hoạt động tái cơ cấu ETF và áp lực lãi suất cuối năm.

“Tâm lý phổ biến của nhà đầu tư cá nhân trong giai đoạn này là thận trọng, chốt lời và quan sát. Rủi ro lớn nhất là FOMO mua đuổi ở vùng giá cao khi thị trường rung lắc”, ông Thoại nhận định.

Theo chuyên gia, cuối năm không phải thời điểm để “đánh nhanh”, mà là lúc nhà đầu tư cần chuyển trọng tâm sang quản trị rủi ro và chuẩn bị cho chu kỳ mới. Từ thực tế thị trường, ông Thoại gợi ý ba lưu ý quan trọng nhà đầu tư cá nhân nên tập trung trong những tuần cuối năm.

Rà soát danh mục đầu tư

Cuối năm là thời điểm nhà đầu tư cần nhìn lại danh mục đầu tư một cách toàn diện, trong bối cảnh thị trường bước vào giai đoạn phân hóa và thanh khoản suy giảm. Theo ông Thoại, việc rà soát danh mục nên tập trung vào năm yếu tố chính gồm: kết quả kinh doanh và định giá, sức khỏe tài chính doanh nghiệp, thanh khoản cổ phiếu, diễn biến dòng tiền thị trường và phân bổ lại tỷ trọng tài sản.

Những doanh nghiệp có kết quả kinh doanh không cải thiện, sử dụng đòn bẩy tài chính cao hoặc cổ phiếu thanh khoản kém cần được xem xét lại, đặc biệt khi chi phí vốn đang gia tăng. Thực tế, lãi suất liên ngân hàng đã nhích lên quanh mức 6,2%, có thời điểm chạm 7%, trong khi lợi suất trái phiếu Chính phủ kỳ hạn 10 năm cao hơn 1% so với đầu năm, tạo áp lực rõ rệt lên các doanh nghiệp vay nợ lớn.

Ở góc độ định giá, P/E của VN-Index hiện quanh 14,5 lần, được đánh giá là tương đối hợp lý so với trung bình 5 năm. Tuy nhiên, theo chuyên gia DNSE, định giá hợp lý không đồng nghĩa với an toàn cho tất cả cổ phiếu, bởi mức độ phân hóa đang rất lớn. Trong bối cảnh giá trị giao dịch trên HoSE chỉ còn dưới 20.000 tỷ đồng mỗi phiên, cổ phiếu có thanh khoản thấp sẽ tiềm ẩn rủi ro khó thoát hàng khi thị trường rung lắc.

“Mục tiêu của việc rà soát danh mục cuối năm không phải là tối đa hóa lợi nhuận, mà là giữ danh mục gọn, chất lượng và sẵn sàng cho những cơ hội rõ ràng hơn trong chu kỳ tiếp theo”, ông Thoại nhấn mạnh.

Hạn chế giao dịch ngắn hạn, kiểm soát đòn bẩy

Thanh khoản thấp khiến chiến lược lướt sóng trở nên rủi ro hơn trong tháng cuối năm. Thực tế, chỉ số VN-Midcap và VN-Smallcap đã giảm 2-3% trong tháng 12, phản ánh mức độ rủi ro cao ở nhóm cổ phiếu ngoài nhóm dẫn dắt.

Trong bối cảnh đó, chiến lược chủ đạo được ông Thoại khuyến nghị là phòng thủ linh hoạt. Nhà đầu tư nên nâng tỷ trọng tiền mặt lên khoảng 50-70%, ưu tiên nắm giữ cổ phiếu vốn hóa lớn, nền tảng cơ bản tốt, thanh khoản cao và định giá hợp lý.

Việc sử dụng đòn bẩy tài chính (margin) trong giai đoạn này cần hết sức thận trọng, tuân thủ nguyên tắc cắt lỗ (7-10%) và tuyệt đối tránh bình quân giá khi thị trường suy yếu.

“Nếu sử dụng margin, tổng dư nợ không nên vượt quá 20-30% giá trị danh mục và chỉ áp dụng với cổ phiếu lớn, thanh khoản cao. Cuối năm không phải thời điểm để tăng đòn bẩy, mà là lúc bảo toàn vốn”, ông Thoại nhấn mạnh.

Chuẩn bị cho chu kỳ đầu tư mới

Thay vì tìm kiếm lợi nhuận trong vài tuần cuối năm, chuyên gia DNSE cho rằng nhà đầu tư nên chuyển trọng tâm sang chuẩn bị chiến lược cho năm tới. Việc xây dựng các kịch bản thị trường, làm sạch danh mục và thiết lập nguyên tắc quản trị rủi ro được xem là yếu tố then chốt.

“Lợi thế không nằm ở dự đoán, mà ở quy trình và kỷ luật. Khi thanh khoản và độ rộng thị trường cùng xấu, cần giảm rủi ro ngay, không chờ thêm tín hiệu”, ông Thoại chia sẻ

Ở góc độ vĩ mô, ông đánh giá nền kinh tế đang theo hướng ổn định và dần cải thiện, song mức độ phân hóa trên thị trường sẽ còn cao. Vì vậy, chiến lược trung – dài hạn, tập trung vào doanh nghiệp có nền tảng tài chính lành mạnh và hưởng lợi từ đầu tư công, xuất khẩu hoặc tiêu dùng nội địa, được xem là hướng đi phù hợp hơn trong giai đoạn tới.

“Muốn thắng lợi trong năm tới, đừng chạy theo điểm số mà hãy chuẩn bị như một nhà quản trị vốn. Nhà đầu tư cần viết kịch bản hành động cho ba tình huống: thuận lợi, đi ngang và biến động, thay vì để cảm xúc FOMO chi phối quyết định”, ông Thoại nhấn mạnh.

Minh Ngọc