Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ngày 18/12 cho biết Kiev mong muốn bất kỳ đảm bảo an ninh nào của Mỹ với Ukraine phải được Quốc hội Mỹ thông qua, và phải bao gồm các điều khoản phòng thủ tập thể tương tự Điều 5 của NATO, và phải quy định rõ ràng Mỹ sẽ phản ứng như thế nào nếu xung đột với Nga tái diễn.

Những yêu cầu này cho thấy quyết tâm của Ukraine trong việc giành được các cam kết có thể tồn tại qua các đời chính quyền tại Mỹ.

“Chúng tôi đang làm việc với Mỹ về các bảo đảm an ninh. Đối với chúng tôi, những điều cốt lõi là: văn kiện này phải được bỏ phiếu thông qua tại Quốc hội Mỹ, và các bảo đảm này phải có giá trị ràng buộc pháp lý”, ông Zelensky nói tại cuộc họp báo có sự tham dự của Euromaidan Press.

Nhà lãnh đạo Ukraine nêu rõ ba đề nghị then chốt, như những “lằn ranh đỏ”:

Sự phê chuẩn của Quốc hội Mỹ nhằm bảo đảm các cam kết có giá trị pháp lý và không thể dễ dàng bị đảo ngược bởi các chính quyền tương lai.

Các điều khoản giống Điều 5 của NATO, cam kết phòng thủ tập thể tương tự điều khoản phòng thủ chung của liên minh.

Cơ chế phản ứng rõ ràng, quy định cụ thể cách các đối tác sẽ hành động nếu xung đột với Nga nổ ra một lần nữa.

Ông Zelensky xác nhận rằng các cuộc đàm phán cũng bao gồm vấn đề cung cấp vũ khí, các biện pháp tăng cường sức mạnh quân sự và cơ cấu lực lượng. Ông tiết lộ một con số cụ thể: Theo bất kỳ thỏa thuận an ninh tương lai nào, lực lượng vũ trang Ukraine cần duy trì quy mô ít nhất 800.000 quân.

Tổng thống từ chối đi sâu vào các loại vũ khí hay năng lực quân sự cụ thể đang được thảo luận, cho biết hai bên đã thống nhất giữ bí mật các chi tiết này.

Cách tiếp cận này đánh dấu sự thay đổi so với các giai đoạn trước của đối thoại an ninh Mỹ – Ukraine, khi các quan chức Kiev cởi mở hơn trong việc công bố danh sách mong muốn về các hệ thống vũ khí và năng lực phòng thủ.

Khi được hỏi về “phiên bản mới nhất” của kế hoạch hòa bình do Nga đưa ra, ông Zelensky bác bỏ hoàn toàn cách đặt vấn đề này.

“Tôi không biết phiên bản mới nhất của kế hoạch hòa bình của Nga có nghĩa là gì. Có một kế hoạch mà Mỹ đã thảo luận với chúng tôi và đang thảo luận với Nga. Phiên bản cuối cùng của bất kỳ kế hoạch nào là phiên bản đã được thống nhất và hiện chưa có phiên bản nào như vậy”, ông nói.

Phát biểu này cho thấy các cuộc đàm phán vẫn đang trong trạng thái biến động, chưa có khuôn khổ cuối cùng được tất cả các bên chấp nhận. Đồng thời, nó cũng gián tiếp bác bỏ quan điểm cho rằng Nga đã đưa ra một đề xuất hòa bình hoàn chỉnh mà Ukraine chỉ cần chấp nhận hoặc từ chối.

Việc ông Zelensky nhấn mạnh yêu cầu Quốc hội Mỹ phê chuẩn bảo đảm an ninh phản ánh mong muốn của Ukraine về một cam kết chắc chắn. Trước đó, Bản ghi nhớ Budapest năm 1994, do Mỹ, Anh và Nga ký kết, đã đưa ra các bảo đảm an ninh cho Ukraine để đổi lấy việc nước này từ bỏ kho vũ khí hạt nhân. Tuy nhiên, Kiev cho rằng bản ghi nhớ này không rõ ràng và Ukraine thường nhiều lần coi đây là sai lầm khi họ vừa không có vũ khí hạt nhân, vừa không có an ninh.

Một cuộc bỏ phiếu tại Quốc hội Mỹ sẽ nâng bất kỳ hiệp ước an ninh Mỹ – Ukraine thành một hiệp ước chính thức, khiến việc các tổng thống tương lai từ bỏ thỏa thuận trở nên khó khăn hơn nhiều.

Việc viện dẫn Điều 5 của NATO vào các cam kết cho thấy Ukraine đang tìm kiếm đề xuất mạnh mẽ nhất có thể, trong bối cảnh họ khó có khả năng gia nhập liên minh ít nhất là trong tương lai gần.