Dự án bảo quản, tu bổ, phục hồi và tôn tạo tổng thể di tích Thái Miếu (giai đoạn 1) tại Huế đang được đẩy nhanh tiến độ, dự kiến hoàn thành vào năm 2026, vượt kế hoạch 20 tháng. Với tổng mức đầu tư 52 tỷ đồng, dự án được kỳ vọng sẽ tái hiện một trong những miếu thờ quan trọng bậc nhất dưới triều Nguyễn.

Dự án, được UBND tỉnh Thừa Thiên Huế (nay là thành phố Huế) phê duyệt năm 2023, khởi công vào tháng 10/2024 với thời gian thi công dự kiến ban đầu là 4 năm.

Các hạng mục chính bao gồm tu bổ tôn tạo nền móng Thái Tổ Miếu, Thái Miếu Môn, Diên Hy Môn, Quang Hy Môn, Túc Tường Môn, Hiển Thừa Môn, tường thành, Tả, Hữu Tùng Tự, Mục Tư Điện, Thổ Công Từ, Tuy Thành Các. Bên cạnh đó, dự án cũng chỉnh trang hạ tầng kỹ thuật, sân đường, hệ thống cây xanh và thảm cỏ.

Đến thời điểm hiện tại, các đơn vị thi công đã hoàn thành việc hạ giải công trình Thái Tổ Miếu hiện hữu, phân loại, đánh giá, bảo quản và lưu giữ hiện vật. Hệ thống lan can, tường móng di tích cũng đã được hạ giải, cùng với việc di chuyển toàn bộ cây xanh và vật liệu không đúng vị trí, sai quy cách ra khỏi khu vực Thái Miếu.

Lãnh đạo Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế cho biết, trong quá trình triển khai, nhiều vấn đề phát sinh liên quan đến cấu tạo, chi tiết kiến trúc và hoa văn trang trí đã được ghi nhận. Chủ đầu tư đã chủ động tham vấn ý kiến từ các chuyên gia và cơ quan chuyên môn để thẩm định, điều chỉnh thiết kế nhằm đảm bảo tính chính xác và phù hợp với nguyên bản.

Hiện tại, khối lượng thi công dự án đã đạt khoảng 60% quy mô đầu tư. Với tiến độ này, tất cả các hạng mục dự kiến sẽ hoàn thành trùng tu và bàn giao đưa vào sử dụng trong năm 2026, sớm hơn 20 tháng so với kế hoạch ban đầu.

Thái Miếu, được xây dựng vào năm Gia Long thứ 3 (1804), là nơi thờ 9 chúa Nguyễn, từ Nguyễn Hoàng đến Nguyễn Phúc Thuần. Tọa lạc ở góc Đông Nam trong Hoàng thành Huế, đối xứng với Thế Miếu, Thái Miếu là một tổ hợp kiến trúc đồ sộ với hơn 10 hạng mục công trình trên khuôn viên gần 15.000m2.

Đây là di tích được xây dựng sớm nhất và có quy mô lớn nhất trong 5 miếu thờ ở Hoàng thành Huế.

Điện chính của Thái Miếu được xây dựng theo lối nhà kép trùng thiềm điệp ốc, với tiền điện 15 gian 2 chái và chính điện 13 gian 2 chái. Hàng năm, Thái Miếu là nơi diễn ra 5 lần lễ tế quan trọng (Xuân hưởng, Hạ hưởng, Thu hưởng, Đông hưởng và Hạp hưởng) cùng các lễ cúng tập thể và lễ giỗ riêng vào ngày húy nhật của mỗi chúa.

Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp đầu năm 1947, khu vực Thái Miếu gần như bị thiêu hủy. Đến năm 1971-1972, Hội đồng trị sự Nguyễn Phước Tộc đã quyên góp xây dựng lại một tòa nhà 5 gian trên nền cũ ngôi điện chính để làm nơi thờ tự.

Tuy nhiên, trải qua thời gian dài, công trình này đã xuống cấp nghiêm trọng, gần như sụp đổ, khiến bài vị của các chúa Nguyễn phải được di chuyển đến Triệu Miếu để thờ cúng.

Đại diện Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế khẳng định, dự án trùng tu Thái Miếu không chỉ giúp tái hiện một miếu thờ quan trọng bậc nhất dưới triều Nguyễn mà còn góp phần bảo tồn, phát huy giá trị của di tích lịch sử quốc gia đặc biệt và di sản văn hóa thế giới.