Thông tin được Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) gửi tới hội nghị tổng kết Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 do Bộ Tư pháp tổ chức ngày 24/12. Cũng như nhiều quốc gia trên thế giới, bạo lực gia đình ở Việt Nam đã tồn tại lâu dài, gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho cá nhân, gia đình và xã hội.

Đến năm 2024, cả nước có hơn 12.000 mô hình phòng, chống bạo lực gia đình; gần 30.000 câu lạc bộ gia đình phát triển bền vững; hơn 39.000 nhóm phòng, chống bạo lực gia đình; khoảng 50.000 địa chỉ tin cậy ở cộng đồng và hơn 23.000 đường dây nóng.

Đường dây nóng 18001768 do Trung ương Hội Nông dân Việt Nam vận hành đã tiếp nhận gần 19.000 cuộc gọi, trong đó khoảng 4.500 cuộc liên quan đến hành vi bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em.

Trong cùng thời gian, Tổng đài điện thoại quốc gia bảo vệ trẻ em (số 111) tiếp nhận khoảng 635.000 cuộc gọi và 3.800 lượt thông tin qua các nền tảng số (Zalo, ứng dụng điện tử), ghi nhận khoảng 1.450 trường hợp trẻ em có dấu hiệu bị bạo lực gia đình và đã tư vấn can thiệp, hỗ trợ kịp thời 1.000 trường hợp.

Về xử lý vi phạm, thống kê từ Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện cho thấy giai đoạn 2023-2024 khoảng 4.000 người có hành vi bạo lực gia đình đã được góp ý, phê bình trong cộng đồng dân cư; 300 người bị giáo dục tại xã, phường; hơn 400 người bị xử phạt hành chính và khoảng 240 người bị xử lý hình sự.

Cùng thời gian này, tòa án các cấp thụ lý 32 vụ án với 73 bị cáo liên quan đến các tội xâm phạm chế độ hôn nhân và gia đình, thể hiện sự nghiêm minh của pháp luật và tính răn đe.

Bạo lực gia đình là một trong những nguyên nhân chủ yếu làm suy giảm chất lượng, hạnh phúc và sự bền vững của gia đình Việt Nam.

“92,7% vụ ly hôn được xác định có nguyên nhân trực tiếp hoặc gián tiếp từ bạo lực gia đình cho thấy bạo lực gia đình không chỉ là hành vi vi phạm pháp luật, mà còn là nguyên nhân xã hội mang tính hệ thống, tác động sâu sắc đến cấu trúc, chức năng và giá trị của gia đình Việt Nam hiện nay”, Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện phân tích.

Các hành vi bạo lực thường dẫn đến tan vỡ hôn nhân bao gồm: Bạo lực thể chất (đánh đập, hành hạ, ngược đãi); bạo lực tinh thần (đe dọa, xúc phạm, cô lập), cùng với hành vi lệ thuộc và lạm dụng chất kích thích (rượu, ma túy), cờ bạc, ngoại tình và bỏ bê trách nhiệm gia đình.

Những hành vi này không chỉ làm tổn hại đến sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của người bị bạo lực mà còn phá vỡ nền tảng tin cậy, tôn trọng và bình đẳng – những giá trị cốt lõi duy trì mối quan hệ hôn nhân.

Từ góc độ xã hội học, bạo lực gia đình và ly hôn có mối quan hệ tác động hai chiều, theo cơ quan này. Bạo lực gia đình là nguyên nhân trực tiếp của đổ vỡ hôn nhân, đồng thời ly hôn cũng có thể làm gia tăng nguy cơ bạo lực, đặc biệt trong các trường hợp tranh chấp tài sản, quyền nuôi con, hoặc khi một bên vẫn tiếp tục hành vi kiểm soát, gây áp lực sau ly hôn.

Điều này đặt ra yêu cầu đối với các cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức chính trị – xã hội và cộng đồng dân cư phải có cơ chế can thiệp sớm, hỗ trợ liên tục và bền vững cho cả người bị bạo lực và người có hành vi bạo lực. 

Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện nhấn mạnh việc nâng cao năng lực can thiệp sớm của cơ quan chức năng, đặc biệt là lực lượng công an cơ sở, tổ hòa giải, tổ tư vấn và Hội Liên hiệp phụ nữ các cấp được coi là yêu cầu cấp thiết. Can thiệp không chỉ dừng lại ở hòa giải mâu thuẫn mà cần lồng ghép giáo dục pháp luật, tư vấn tâm lý, hỗ trợ sinh kế, tạo điều kiện cho người bị bạo lực tự bảo vệ và tái hòa nhập.