Công việc không thuận lợi, gia đình chị Thúy Vi (phường Nhiêu Lộc, TP HCM) dự tính thắt chặt chi tiêu dịp Tết năm nay. Chị chỉ ưu tiên nhu cầu cơ bản, hạn chế thăm họ hàng xa và giảm ngân sách cho quà cáp.

Các năm trước chị dành khoảng 6 triệu đồng để “săn” đặc sản vùng miền, và vài triệu mua giỏ quà Tết biếu gia đình nội – ngoại. “Dịp Tết Nguyên đán năm nay, vợ chồng tôi tính giảm một nửa khoản chi này”, chị Vi nói.

Tương tự, chị Ngọc Anh (phường Phú Mỹ, TP HCM) cho biết tinh thần chung năm nay là “không ăn Tết lớn”. Để tiết kiệm, chị đã sắm trước quần áo và đồ dùng gia đình trong đợt giảm giá lớn nhất năm – Black Friday và ngày 12/12.

“Nếu thưởng cuối năm tốt, tôi sắm thêm một ít còn không thì coi như đã đủ. Khoản thưởng chủ yếu dành dụm trả nợ mua căn nhà”, chị Anh nói.

Kỳ nghỉ Tết Nguyên đán 2026 kéo dài 9 ngày, từ 14/2 đến hết 22/2 (tức 27 tháng Chạp đến hết mùng 6 tháng Giêng) là cơ hội kích cầu lớn. Tuy nhiên, dù cao điểm mua sắm sắp bắt đầu vào tháng sau, không khí thị trường vẫn khá trầm lắng.

Bà Vũ Kim Hạnh, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam chất lượng cao lo mùa cao điểm sắp tới khó bùng nổ. “Túi tiền của người tiêu dùng đang thắt lại”, bà nhận định hôm 23/12.

Theo bà Nguyễn Phương Nga, Giám đốc Khối Kinh doanh công ty nghiên cứu thị trường Worldpanel by Numerator Việt Nam (trước đây là Kantar Worldpanel), người dân có xu hướng thận trọng mua sắm dịp này. “Họ chần chừ và cẩn trọng hơn trong quyết định chi tiêu”, bà đánh giá.

Lý giải điều này, bà Nga dẫn khảo sát hàng quý của công ty nghiên cứu thị trường Numerator cho thấy niềm tin tiêu dùng từng lên cao nhất vào đầu tháng 9, với 83% người được hỏi lạc quan nền kinh tế sẽ tốt lên. Tuy nhiên, tâm lý sau đó đảo chiều, do hàng loạt yếu tố như bão lũ, thay đổi chính sách thuế, các vụ phanh phui sản phẩm kém chất lượng, hàng giả và áp lực giá cả. “Nhiều người đi chợ thấy giá rau đắt hơn cả thịt nên tính toán chi tiêu cẩn trọng”, bà Nga nêu.

Theo Cục Thống kê (Bộ Tài chính), CPI tháng 11 tăng 3,58% so với cùng kỳ, trong đó các nhóm hàng ăn – dịch vụ ăn uống, đồ uống, may mặc, thiết bị – vật dụng gia đình, y tế, giáo dục đều tăng. Bình quân 11 tháng, CPI tăng 3,29% còn lạm phát cơ bản là 3,21%. Trong báo cáo công bố tuần này, Ngân hàng UOB nhận định lạm phát của Việt Nam “chưa có dấu hiệu hạ nhiệt đáng kể”.

Trong bối cảnh này, bất chấp nỗ lực kích cầu của doanh nghiệp, một nhóm khách hàng vẫn thờ ơ. Khảo sát hàng tiêu dùng nhanh (FMCG) của Numerator chỉ ra 30% người tiêu dùng tranh thủ sắm các mặt hàng giảm giá, trong khi 21% chọn loại rẻ hơn với số lượng ít.

Cách sắm Tết của người Việt cũng dần thay đổi, hướng tới giản lược hình thức, ưu tiên tiện lợi. Cũng theo kết quả khảo sát của Numerator, 42% định nấu các món ăn mới và yêu thích thay vì theo cách truyền thống. 52% chi nhiều hơn cho bản thân, gia đình và 49% dành tiền chăm sóc sắc đẹp. “Tâm lý nhiều người tiêu dùng là mua không phải vì Tết, họ mua vì có nhu cầu dùng thật”, bà Nga nêu.

Do đó, đây là cơ hội cho các doanh nghiệp trong ngành hàng làm đẹp và sản phẩm tốt cho sức khỏe. Ngoài ra, chuyên gia khuyến nghị nhà sản xuất tung ra các hình thức thực phẩm tiện dụng như sơ chế hoặc chế biến sẵn, vì người tiêu dùng đang có xu hướng đón Tết “dễ dàng – thoải mái – giảm áp lực”, dành thời gian nghỉ ngơi, vui chơi.

Ông Trần Minh Văn, Giám đốc bán hàng kênh siêu thị công ty FrieslandCampina Vietnam nhận định dù tâm lý và xu hướng tiêu dùng có thay đổi, Tết vẫn là “thời điểm vàng” khi mức chi tiêu có thể tăng gấp đôi ngày thường. Tuy nhiên, giảm giá sâu không còn là chìa khóa duy nhất.

“Điều người tiêu dùng tìm kiếm bây giờ là cảm giác ‘mua hời’, chứ không bởi con số phần trăm giảm giá”, ông nhận định.

Ông Văn gợi ý các doanh nghiệp nên sáng tạo những chương trình tặng kèm có giá trị cảm nhận cao, tạo cảm xúc tích cực và niềm tin vào chất lượng sản phẩm. Ngoài ra, kênh mua sắm Tết đang dịch chuyển mạnh sang siêu thị (MT), chiếm khoảng 48%, kênh truyền thống (GT) 35% và thương mại điện tử vươn lên mức 17%.

Ở các điểm phân phối, ông khuyến nghị doanh nghiệp chuyển từ tư duy “bán cho nhà bán lẻ” sang “bán cho người mua cuối cùng”, gồm đầu tư cho trưng bày, đảm bảo tính sẵn có của sản phẩm.

Viễn Thông